เที่ยววัดโพธาราม-ชมหอแจก‘ฮูปแต้ม-สิมอีสาน’อายุ 100 ปี – “วัดโพธาราม” ตั้งอยู่ที่บ้านดงบัง ต.ดงบังอ.นาดูน จ.มหาสารคาม อยู่ห่างจาก อ.นาดูน ประมาณ 10 ก.ม วัดแห่งนี้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม ทางศาสนาที่มีความโดดเด่นเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวเมื่อพุทธศาสนิกชนมีโอกาสเดินทางเข้ามานมัสการพระบรมธาตุนาดูน แล้วมักจะเดินทางมาเที่ยวชมวัดแห่งนี้ ด้วยระยะทางไม่ไกลจาก อ.นาดูน รวมทั้งการคมนาคมสะดวก
พระครูถาวรโพธารักษ์ เจ้าอาวาสเล่าว่าวัดโพธาราม เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมที่สำคัญแห่งหนึ่งของ อ.นาดูน เป็นวัดที่เก่าแก่สร้างมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2343 ถาวรวัตถุภายในวัด ที่สำคัญนักท่องเที่ยวนิยมมาชมศึกษาเรียนรู้อันดับแรกคือ “สิมอีสาน”หรือ อุโบสถโบราณ สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2451สิมแห่งนี้จะมีฮูปแต้ม หรือจิตรกรรมฝาผนังฝีมือบรรพบุรุษของชาวอีสาน เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าอายุกว่า 100 ปี
ปรากฏอยู่ทั้งในและภายนอกสิม สำหรับช่างที่เขียนภาพ คือ นายสิงห์ และ อาจารย์ซาลายเทคนิคการเขียนภาพใช้สีฝุ่นวรรณะเย็น ได้แก่ สีฟ้า สีคราม สีเขียว และสีขาวเป็นหลัก
ภายในสิมจะวาดเป็นเรื่องราวพุทธประวัติพระเวสสันดรชาดก และรามสูร เมขลาส่วนด้านนอกเป็นเรื่องสินไซ พระเวสสันดรพระมาลัย และแต่ละภาพจะมีอักษรธรรมบรรยายภาพประกอบ
นอกจากนี้ ยังวาดภาพสอดแทรกวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวอีสาน อาทิ การทำนาการทอดแหหาปลา เป็นต้น ที่น่าสนใจคือผนังด้านทิศตะวันออกด้านทางประตูเข้าสิม มีภาพผู้ชายรูปร่างสูงใหญ่สันนิษฐานว่าช่างคงจะสื่อให้เห็นเป็นฝรั่งต่างชาติใส่หมวกทรงสูงสวมรองเท้าบู๊ต สะท้อนให้เห็นว่าเมื่อกว่า 100 ปีก่อน เคยมีฝรั่งต่างชาติเข้ามาอาศัยอยู่ในภาคอีสานแล้ว เป็นต้น
ถาวรวัตถุที่สำคัญอีกอย่าง คือ “หอแจก”หรือ ศาลาการเปรียญอายุกว่า 100 ปี เช่นกันซึ่งขณะนี้สภาพตัวอาคารหลายแห่งกำลังผุกร่อนชำรุด เนื่องจากโดนแดดโดนฝนมานานจำเป็นที่จะต้องได้รับการบูรณะอย่างเร่งด่วนเมื่อเร็วๆ นี้ สำนักศิลปากรที่ 10 นครราชสีมาลงพื้นที่สำรวจเพื่อบูรณะต่อไปตามวิธีการแล้ว
สำหรับหอแจกหรือศาลาการเปรียญหลังนี้ตามบันทึกของชุมชนบอกว่าสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2460 สมัยพระครูจันดีดำรงตำแหน่ง
เจ้าอาวาสวัด เป็น ฝีมือของกลุ่มช่างชาวญวน ที่อพยพเข้ามาทำมาหากินในภาคอีสาน ลักษณะงานช่างจะผสมผสานศิลปะจีนเวียดนาม และฝรั่งเศส กับคติศิลปะช่างพื้นบ้านอีสาน เทคนิคการสร้างหอแจกของช่างญวนจะก่อผนังให้มีความหนากว่าปกติเพื่อรองรับโครงสร้างหลังคา ส่วนบันไดทางขึ้นรับอิทธิพลของฝรั่งเศส โดยตกแต่งต้นเสาราวบันไดเป็นรูปสิงห์
จุดเด่นของหอแจกแห่งนี้ คือ ประติมากรรมปูนปั้นที่ประดับตกแต่งตัวอาคารมีความพิเศษแตกต่างกว่าวัดอื่นในภาคอีสาน โดยจะเป็นรูปสัตว์หิมพานต์ที่เป็นคติสัญลักษณ์ของสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา เป็นสัตว์ที่แสดงถึงความศักดิ์สิทธิ์ มีอิทธิฤทธิ์และพละกำลังคอยปกป้องคุ้มครองพระพุทธศาสนา โดยประติมากรรมปูนปั้นต่างๆ เหล่านี้ จะปรากฏอยู่ในส่วนต่างๆ ของหอแจกรวม 3 แห่ง ประกอบด้วย
ส่วนหลังคาจะเป็นประติมากรรมแบบลอยตัวประกอบด้วยรูปพญานาค รูปครุฑ ถือเป็นสัตว์หิมพานต์ที่มีอำนาจและอิทธิฤทธิ์เหนือสัตว์ทั้งปวง
ต่อมาที่บริเวณส่วนกลางหรือส่วนเรือนของศาลา จะเป็นประติมากรรมนูนต่ำ เป็นภาพสัตว์หิมพานต์ที่มีส่วนผสมของสัตว์ตั้งแต่ 1 ชนิดขึ้นไป เป็นสัตว์ที่มีสองเท้าและสัตว์สี่เท้า เป็นสัญลักษณ์เกี่ยวกับสัตว์เดรัจฉานที่ไม่สามารถมองเห็นมรรคผลแห่งธรรม ส่วนด้านฐานศาลาจะเป็นประติมากรรมแบบลอยตัวรูปสิงห์ เชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์แห่งความแข็งแกร่ง กล้าหาญ มีพละกำลังและศักดิ์สิทธิ์ที่ช่วยในการดูแลคุ้มครองพระพุทธศาสนา เป็นต้น
หากมีเวลาหาโอกาสมาเที่ยวชมภาพฮูปแต้มหรือจิตรกรรมฝาผนังโบราณ และชมหอแจก ที่วัดโพธาราม อยู่ไม่ไกลจาก อ.นาดูนมากนัก แต่สิ่งที่นักท่องเที่ยวพึงตระหนักมากที่สุดคือควรเที่ยวชมด้วยความสุนทรีย์อย่างคนที่มีวัฒนธรรม อย่ากระทำการใดๆ ทั้งปวงที่จะทำให้เกิดความเสียหายต่อฮูปแต้ม และหอแจกโบราณ เพื่อให้เป็นมรดกตกทอดถึงอนุชนคนรุ่นหลังจึงต้องช่วยกันอนุรักษ์ไว้
เชิด ขันตี ณ พล
